واگن باری به عنوان یک ماشین ریلی عمومی بخش اعظمی از ناوگان ریلی راه آهن را به خود اختصاص داده است و با پیشرفت روزافزون صنعت حمل و نقل و افزایش تقاضا برای حمل بار توسط وسایل نقلیه ریلی، وجود واگنهای باری برای نیل به این هدف ضروری است. واگنهای باری براساس طراحی و ساختمان خود انواع متنوعی از بارها را می توانند جابجا کنند. برای آنکه سلامت و ایمنی بارها حفظ شود لازم است در این راستا ضمن شناسایی و آشنایی با مجموعه ها، قطعات و سیستم های مرتبط و کاربری آنها از فرایند تعمیرات اساسی واگنهای باری آگاهی پیدا نمود. از این رو هرگونه بهبود در ساختمان و روش بهره برداری، نحوه تعمیر اصولی و به موقع آن می تواند گامی موثر در جهت افزایش بهره وری و کاهش خسارات ناشی از بهره برداری نادرست آن باشد.
با توجه به نیاز کشور به خدمات در حوزه حمل و نقل و اینکه صنعت ریلی هم اکنون از صنایع حائز اهمیت جهان است و کشور ما نیز نیازمند توسعه این صنعت است لذا به منظور بالا بردن سطح کيفى خدمات و وضعيت واگن ها، هر ساله تعداد زيادى از آنها تحت تعمير اساسى قرار مى گيرند.
مراحل تعمیر اساسی یک واگن
واگنی که تاریخ اساسی روی آن و در سیستم اطلاعاتی راه آهن ثبت شده برای تعمیر اساسی در نظر گرفته می شود و توسط مالک پس از عقد قرارداد با شرکت های تعمیراتی، به کارگاه تعمیراتی بارنامه شده و پس از ورود به کارگاه تعمیراتی، کار تعمیرات اساسی واگن به شرح آتی صورت می پذیرد.
مرحله اول _ جداسازی بوژی
واگن در ابتدا روی جک بالابر قرار داده می شود و سپس جک ها (در چهار طرف واگن) به بالا رفته تا بوژی ها از زیر واگن آزاد گردند، پس از آزادسازی بوژی ها از زیر واگن ، آنها را روی خرک می گذارند و اقدام به جداسازی میله مثلث ها، چرخ ها، فنر های گرد، گوه ها، صفحه سایشی ها و دیگر قطات بوژی می کنند.
مرحله دوم _ بررسی تیرطولی و بولستر
پس از جداسازی قطعات فوق الذکر، مسئول کنترل کیفی بررسی های لازم را بر روی بولستر و تیر طولی انجام می دهد تا در صورت نیاز نسبت به بازسازی و مرمت آنها اقدام گردد. لازم به ذکر است در این مرحله بولسترها و تیر طولی هائی که قبلا بازسازی و مرمت شده اند ، جایگزین می شوند.
مرحله سوم _ تعمیر ضربه گیر و قلاب
هم زمان با تعمیر بوژی ها، ضربه گیرها و قلاب ها از روی واگن پیاده شده و پس از دمونتاژ مورد بازرسی و کنترل قرار می گیرند تا در صورت نیاز بر اساس دستورالعملهای اداره کل واگن ها، تعمیر و قطعات معیوب تعویض شوند. لازم به ذکر است در این مرحله ضربه گیر ها و قلاب هائی که قبلا تعمیر شده اند، جایگزین می شوند.
مرحله چهارم _ تعمیر سوپاپ سه قلو، خودکار و سیلندر ترمز
هم زمان با تعمیرات بوژی و ضربه گیرها، سوپاپ سه قلو، خودکار، سیلندر ترمز و سوپاپ با بار خالی از واگن جدا و دمونتاژ شده و درکارگاه تعمیرات سوپاپ و خودکار تعمیر اساسی گردیده و سوپاپ سه قلوها گراف گیری می شوند. همچنین، شیرها، شیلنگ های هوا، و اهرم بندی ترمزِ زیر واگن ها، پس از کنترل و بازرسی ، مرمت و تعمیر و در صورت نیاز تعویض و مجددا مونتاژ و نصب می شوند. لازم به ذکر است در این مرحله سوپاپ سه قلو، خودکار، سیلندر ترمز و سوپاپ با بار خالی که قبلا تعمیر شده اند، جایگزین می شوند .
مرحله پنجم _ آزمایش ترمز واگن
در این مرحله سیستم ترمز شامل، شیرها، لوله و شیلنگ های هوا و سوپاپ ها، کنترل، نشت یابی و نشت گیری می شوند و در نهایت آزمایش ترمز واگن انجام می گیرد
مرحله ششم _ تنظیم بالشتک
بالشتک های چهار طرف واگن پس از بررسی، چنانچه خراب باشند تعویض گردیده و بوسیله فیلرهای فلزی فاصله بین بالشتک های بین بدنه و بوژی تنظیم می شوند
مرحله هفتم _ بازسازی کف و بدنه
با توجه به اینکه اکثر واگن های تحت تعمیر از کف و بدنه دچار پوسیدگی می باشند، کلیه ورق های پوسیده کف و بدنه واگن ها توسط اکیپ جوشکار و برشکار از واگن جدا شده و ورق جدید با ضخامت مناسب، نصب، مونتاژ و جوشکاری می گردد.
مرحله هشتم _ اصلاح پله و دستگیره ها
در این مرحله پله ها و دستگیره ها کنترل گردیده و درصورت نیاز، مرمت و یا تعویض می شوند.
مرحله نهم _ رنگ آمیزی و استنسیل
پس از اتمام عملیات بازسازی بدنه، قسمت های مختلف واگن شامل بدنه، بوژی، قلاب و غیره رنگ آمیزی می گردد. پس از رنگ آمیزی کامل بدنه، کلیه کلیشه های مورد نیاز شامل: شماره واگن )در هر دوسمت واگن به صورت فارسی و لاتین(، آرم شرکت مالک، وزن واگن خالی و باردار، تاریخ خاتمه تعمیر اساسی توسط شرکت تعمیرکار و تاریخ اساسی بعدی بر روی واگن استنسیل می شود.
مرحله دهم _ ثبت اطلاعات تعمیر اساسی شده در سیستم راه آهن
در این مرحله کلیه اطلاعات مربوط به واگن های تعمیراساسی شده، در سامانه اطلاعاتی اداره کل واگن های راه آهن جمهوری اسلامی ایران در قالب پنج فرم ثبت می گردد. همچنین در سامانه ی مذکور، کلیه قطعات تعویض شده و کلیه کارهایی که بر روی واگن انجام شده است ثبت می شود. پس از ثبت، فرمها توسط ناظر راه آهن، مالک واگن و مسئول کنترل کیفی شرکت مهر و امضا شده و واگن برای سیر در خطوط راه آهن آماده می گردد و در نهایت پس از صدور بارنامه، واگن با لکوموتیو مانوری راه آهن از کارگاه تعمیراتی خارج می شود
